Vogels als inspiratiebron voor creatieve en duurzame oplossingen

[Recensie] Als je nieuwsgierig bent en je van weetjes uit de natuur houdt dan vind je dit een interessant boek. De vogelillustratie op de voorkant is al veelzeggend voor de inhoud van het boek De bionische vogel. Je herkent er al verschillende technische toepassingen in, die heel toegankelijk worden uitgelegd. De natuur is zo mooi en ingenieus gemaakt van materialen die allemaal weer in de kringloop opgenomen worden. Dit is een blijvende inspiratiebron en een voorbeeld voor de mens die omschreven wordt als biomimicry.

Specht zonder hoofdpijn
Door de verschillende hoofdstukken heen worden de onderdelen, gedragingen en eigenschappen van de vogel belicht. Ook wordt er uitgelegd wat wij als mensen daar al mee gedaan hebben of misschien nog wel zouden kunnen doen. Denk hierbij aan het 
voorbeeld van de specht die geen hoofdpijn krijgt van al dat gehak in een boom. Bedrijven die schokdempers ontwikkelen, hebben hier de kunst van afgekeken. Dit wordt creatief omschreven als ‘spechtspiratie’.

Kolibri drone
Een ander voorbeeld is de vele vliegbewegingen die een kolibri maakt en stil hangend nectar uit een bloem kan zuigen. Drone ontwikkelaars worden hier razend enthousiast van. Stel je voor dat je hierdoor reparaties kan uitvoeren op plekken die nu nog onbereikbaar zijn zoals hoogspanningsleidingen?

Kinderen, maar zeker ook volwassenen, worden gestimuleerd om nieuwsgierig te blijven en in de natuur op onderzoek uit te gaan, vooral door het te beleven. Ook leent het boek zich uitstekend als input voor een spreekbeurt op de basisschool. Hiermee maak je pas echt indruk, want het is de actualiteit waar dit boek op inspeelt. De auteur benadrukt juist de mogelijkheden in een tijd waar we om de oren worden geslagen met hoe erg het is gesteld is met het klimaat en de aarde.

Het boek biedt een positieve boodschap van hoop en creatieve oplossingen. Bovendien ben je een bron van weetjes en feiten rijker als je kriskras of van voor naar achteren het boek doorgenomen hebt!

Leesfragment

Een modern herbarium van geneeskrachtige planten

[Recensie] Het is bedroevend dat onze kennis van geneeskrachtige planten en daarmee het toepassen ervan op onze gezondheid zo minimaal is. Toch zou het ons veel voordeel op leveren als we meer kruidenkennis zouden inpassen in ons leven. Met deze gedachte lees ik het boek Botanicum Medicinale van auteur Catherine Whitcock.   

Gedetailleerde plantenillustraties
De auteur schrijft over wetenschap, geneeskunde en natuur. Met een achtergrond in Biologische Wetenschappen, immunologie en wetenschapscommunicatie is dit haar vierde boek op deze gebieden. Met de gedetailleerde plantenillustraties van Julie Spyropoulos is het ook nog eens een lust voor het oog.

Het boek bevat interessante beschrijvingen van honderd geneeskrachtige planten gekozen volgens toegelichte criteria. Hierbij vertelt de auteur naast de habitat en de oogst vooral over de medische toepassing, zoals ook de verwachting van de titel is. Handige tips en wetenswaardigheden bij het gebruik van (een onderdeel van) de plant zijn wat mij betreft voortreffelijk gekozen. Dit is relevante informatie voor de lezer die geïnteresseerd is  in plantengeneeskunde.

Overleven
Waarom bezitten planten geneeskrachtige stoffen? Dit wordt toegelicht in het tekstfragment de gezondheid van planten. Het heeft alles te maken met het overleven van planten in een vijandige omgeving. Een plant kan immers niet ontsnappen aan gevaren en ze hebben ook geen hoogontwikkeld immuunsysteem. Daarom maken ze gebruik van complexe chemische verbindingen. Als lezer van dit boek wil ik weten welke werkzame bestanddelen van een plant een gunstige uitwerking hebben op het menselijk lichaam en dan met name op het voorkomen van ziekten en het verbeteren van de gezondheid door bijvoorbeeld een betere darmflora te stimuleren.

Gemberwortel
Een paar willekeurige voorbeelden van gezondheid bevorderende planten zijn bijvoorbeeld de bekende gemberwortel, ontstekingsremmend, antioxidant en werkt tegen kanker. De stof beïnvloed verschillende biologische mechanismen die kankercellen doden en voorkomen dat zij zich verspreiden. Valeriaan (thee) als slaapmiddel. De brandnetel als antidiureticum en prostaatproblemen. Zo zie je maar dat de apotheek zich bevindt in onze direct omgeving.  

Het boek Botanicum Medicinale maakt nieuwsgierig, nodigt uit om zelf kruiden in de tuin te houden voor dagelijks gebruik of om erop uit te gaan en in het bos kleine hoeveelheden te plukken. Kennis van medicinale planten levert verwondering en gezondheidswinst op en daar draagt dit boek in belangrijke mate aan bij.

Het wonder van een kiemend zaadje 

[Recensie] Een zaadje in de grond stoppen en afwachten wat er gebeurt, is altijd een leuke bezigheid. Als je de liefde voor de natuur aan je kind mee wilt geven, is het boek Bibi plant een boom geschreven door William Petty zeker een aanrader.

Bibi is een eekhoornmeisje dat op school geïnspireerd is door het verhaal van zelf een eikenboom kweken. Iedereen in de klas gaat dit doen en wie kan haar hier beter bij helpen dan haar eigen oma die veel weet van bomen!

Gezellig samen met je kind de lieve plaatjes bekijken die simpel helder en duidelijk zijn.  En wie het boek van de Gruffalo heeft gelezen, herkent de illustraties van Axel Scheffler wel.

Wormpje
Ongetwijfeld dat je kind terwijl jij voorleest snel naar de volgende bladzijde wil om te zien wat daar weer gebeurd en op te gaan in het verhaal. Als dan de flapjes in beeld verschijnen wordt het helemaal feest! Want wat zou daar toch achter zitten?
De bosvriendjes lieveheersbeestje en wormpje vullen oma haar uitleg aan.

Natuurlijk duurt het kweken van een eik veel te lang. Want in het potje waar het eikeltje in geplant is, gebeurt heel lang niks. En als er dan wel wat gebeurt, groeit het echt heel traag, om verdrietig van te worden. Maar oma zou oma niet zijn als ze Bibi toch iets geweldigs kan laten zien van wat wachten oplevert. Haar eigen boompje dat ze op Bibi haar leeftijd heeft geplant is de climax  als pop-up verrassing.

En nu samen aan de slag met eikeltjes planten, want je kunt er veel leuks mee doen zoals bosdiertjes maken. Veel fijne momenten samen met je kind gegarandeerd!

Leesfragment

Hoe praten planten met elkaar?

[Recensie] In een notendop de essentie van de wonderlijke plantenwereld uitleggen is wat auteur Helena Haraštová met het boek  Hoe praten planten met elkaar doet. In begrijpelijke taal legt de auteur steeds de link tussen het plantenrijk en de wereld van de mensen. Hierdoor kun je je goed verplaatsen in het leven van planten. Een effect hiervan kan zijn dat de jonge lezer heel bewust wordt van zijn of haar omgeving en daar ook zorgvuldig mee om wil gaan.

Nieuwsgierig
Helena Haraštová, geboren  is van Tsjechische afkomst zoals haar naam al doet vermoeden. Ze werkt als schrijver en vertaler uit het Engels en Russisch. Ook is ze literair redacteur geweest. Haar vakgebied en het moederzijn zullen ongetwijfeld aan de basis liggen van haar nieuwsgierige manier van schrijven. Precies toegespitst op de doelgroep kinderen vanaf een jaar of 10 die steeds meer leren over de wereld om hen heen en die verbanden beginnen te leggen die helemaal kloppen.

Fascinerend
In het boek zijn informatieve illustraties opgenomen die de korte tekstfragmenten verduidelijken. Kinderen die visueel zijn ingesteld kunnen de plaatjes bekijken terwijl de tekst aan ze wordt voorgelezen. Er zit ook een duidelijke opbouw in het boek. De plant wordt eerst voorgesteld waarbij de overeenkomsten met een mens worden benoemd maar ook de verschillen. Hoe leven planten met elkaar samen in het woudwijde web is ook weer vergelijkbaar met hoe wij mensen dat doen. Concurrentie of samenwerking, rivaliteit en stress,  gebruik van zintuigen. Heel fascinerend ook voor volwassenen om deze parallellen te zien.

Wetenschap
De verdieping zit ‘m de zintuigelijke waarneming en het lerende aspect van planten. Een mooi voorbeeld is een wetenschappelijk experiment van een kruidje-roer-mij-niet waarvan de pot elke dag wordt opgetild en de plant na enige tijd de blaadjes niet meer dichtvouwde omdat het optillen van de pot geen gevaar opleverde voor de plant. En hoe wonderlijk is het aspect dat herinneringen en ervaringen aan een volgende generatie planten doorgegeven kunnen worden? Hoe dit werkt lees je in het hoofdstuk geheugen.

Voorleesboek
Het is vooral een boek om samen met je kind te lezen en je te verwonderen over het plantenrijk dat net als het dierenrijk ingenieus in elkaar zit. Volwassenen halen hun biologie kennis weer op en worden uitgedaagd om begrippen nog net even extra te verduidelijken  buiten de uitleg die in de woordenlijst opgenomen is. Het kan zomaar zo zijn dat je een onderzoeker in de dop tot leven wekt!

Leesfragment

Boslandbouw, eetbare bomen en planten in rijen en randen

[Recensie] Geen teleurstelling van eenjarige moestuinzaadjes die niet opkomen, maar een duurzame vorm van je eigen eten verbouwen. Madelon Oostwoud is een ontzettend leuke verteller die op internet te vinden is met o.a. een promofilmpje over één van haar boeken: Permacultuur in een kleine tuin.  Ze gunt iedereen het plezier in tuinieren ook als je de beschikking hebt over een kleine tuin, zoals zij zelf heeft gehad in hartje Amsterdam.

Eigen voedselbos
Het boek dat hierop volgt, vloeit voort uit de ervaring die ze opdoet met haar eigen voedselbos. Een hectare grond bij Schellinkhout in Noord-Holland die ze aangekocht en gaandeweg omgevormd heeft tot een eetbaar perceel. De filosofie dat een beter leven begint bij jezelf wordt hiermee uitgedragen. Met het boek Voedselbosrand is er een brug geslagen tussen een permacultuurmoestuin aanleggen en een voedselbos opstarten. Een erfafscheiding van redelijk formaat leent zich al voor de aanplant van een strook oogstgevende planten.

Ontwerper
Madelon Oostwoud is ontwerper en heeft ook een online cursus gemaakt waar ze stap voor stap het proces van een tuinontwerp toelicht in de vorm van duidelijke video’s. Deze kennis is ook verwerkt in haar boek Voedselbosrand. Ze geeft veel informatie over het logisch en functioneel indelen van een voedselbosrand voorzien van aantrekkelijke eigengemaakte illustraties. 

Ervaringsdeskundigen
Door het hele boek heen komen diverse mensen met verschillende achtergronden aan het woord die al een voedselbos begonnen zijn. Allemaal met de behoefte om dit  landbouwsysteem te stimuleren en het rendabel te maken.
Het zijn inspirerende verhalen waar ieder zijn of haar eigen antwoorden in vindt tijdens het realiseren van een voedselbos(strook). Er valt ongelooflijk veel kennis te verzamelen en ideeën op te doen tijdens het lezen van al deze beschreven initiatieven. Door experimenten, fouten maken hiervan leren worden de successen beschreven.  Deze waardevolle informatie kan degene die een voedselbosrand overwegen helpen om weloverwogen keuzes te maken. En wie hier nog niet genoeg aan heeft kan de websites van deze initiatieven opzoeken en vindt hier ook nog opleidingen en cursussen.

Specialistische kennis
Manon Oostwoud beschrijft in samenwerking met specialisten de kwaliteit van de bodem aan de hand van o.a. indicatorplanten. Aan bod komt de verbetering die voor iedere bodem mogelijk is waardoor er oogstgevende planten kunnen groeien. Ook wordt de natuurlijke stikstofkringloop uitgebreid behandeld en wordt door deskundige Marc Siepman een oplossing beschreven voor het huidige stikstofprobleem. Dit vraagt een totaal andere soort landbouw, waar het doel is voedsel van een zo hoog mogelijke kwaliteit te produceren. Nu gaat het nog om de kwantiteit met alle nadelige gevolgen van dien. Als we de kwaliteit voor ogen houden zijn biodiversiteit en gezondheid de speerpunten. Dit is een veel duurzamere vorm van landbouw waar alle voedselbosinitiatieven een rijke bijdrage aan leveren.

Extra plantenlijst
Bij de uitgave van het boek Voedselbosrand hoort de informatieve bijlage: Plantengids voor voedselbosranden. De planten zijn  gemakkelijk te selecteren doordat ze ingedeeld zijn in categorieën met per plant de eetbaarheid en belangrijkste vereisten vermeld. De auteur benadrukt het belang van het kiezen voor biologische soorten om plantmateriaal zonder pesticiden en chemische meststoffen aan te schaffen.  De piramide voedselketen begint immers bij de bestuiving van gewassen. Als we deze gewassen vrij van chemicaliën  aanbieden aan de nectar verzamelende insecten, bouwen we aan een sterke basis van onze gezondheid. De bestoven bloemen leveren vruchten op die wij weer nuttigen.  

Goed voorbereid
Madelon Oostwoud heeft met het schrijven van Voedselbosrand de theorie met de praktijk gecombineerd. Ze spreekt uit eigen ervaring maar laat ook deskundigen aan het woord die het hele proces van het aanleggen en beheren van voedselbossen aan het doorlopen zijn. Vanuit diverse perspectieven wordt deze vorm van boslandbouw op een hele begrijpelijke manier uitgelegd. En hiermee kan iedereen die wil experimenteren met eetbare gewassen een vliegende start maken!

De voordelen van permacultuur

[Recensie] Permacultuur is een term die steeds vaker voorbij komt. Zeker vanwege de stikstofcrisis waarbij de agricultuur onder vuur ligt. Annelies Vandendriessche beschrijft in haar Zakboek voor de permacultuur moestuin op een meer dan toegankelijke wijze de principes van een eeuwenoud werkend landbouwsysteem waarbij zorg voor de aarde, zorg voor de mens en zorg voor elkaar centraal staan.  Deze holistisch denkwijze, waarbij in kringlopen wordt gewerkt brengen het natuurlijke evenwicht weer terug van een perma(nente) cultuur die in de tijd standhoudt.

Ontwerp van de permacultuur moestuin
De auteur beschrijft het in acht nemen van zones bij het ontwerpen van de permacultuur moestuin. Hierbij worden de zaken die veel aandacht nodig hebben zoals kwetsbare zaailingen in de gaten houden het dichtst bij het huis gesitueerd. Planten die minder zorg nodig hebben of dieren waarbij geluid of geur een rol spelen worden op grotere afstand van het huis ingedeeld. Praktisch en zeer nuttig om rekening mee te houden als je een grote tuin tot je beschikking hebt waar je dagelijks efficiënt met je tijd en energie om wilt gaan.

Leerschool
Observeren en in reactie hierop reageren en vervolgens genieten is één van de belangrijkste lessen in het boek. Niks is verkeerd, overal zitten waardevolle boodschappen in om mee aan de slag te gaan. Een permacultuur moestuin aanleggen en onderhouden is dan ook geen doel op zich maar een waardevolle investering voor nu en de toekomst. Toenemen in kennis  en kunde door te experimenteren en nieuwe inzichten op te doen, worden rijkelijk uitgedragen in dit boek.

Natuurlijk evenwicht
We moeten bewust zijn van onze ecologische voetafdruk en daar naar handelen door voor kleine langzame oplossingen te gaan zoals het voorbeeld van natuurlijke belagers als vogels naar je tuin lokken om de plaagdieren mee te bestrijden. Er zijn altijd (langzame) natuurvriendelijke oplossingen mogelijk om de verstoring weer in balans te krijgen in plaats van  te kiezen voor (snelle) bestrijdingsmiddelen. Een mooi citaat wordt aangehaald van Bill Mollison,  een van de grondleggers van de permacultuur:  “You don’t have a snail problem, you have a duck sufficiency”, vertaald als: “Je hebt geen slakkenprobleem maar je hebt simpelweg te weinig eenden”.

Veelzijdige auteur
In het hele boek klinkt de achtergrond van de auteur door als leerkracht vanwege het toegankelijk en aantrekkelijk overbrengen van de informatie op de lezer.  Het boek is zeer aantrekkelijk vormgegeven met  prachtige foto’s uit haar eigen permacultuur moestuin. De auteur maakt ook gebruik van gekleurde kaders om recepten, tips of planten mee uit te lichten.  Haar passie voor de natuur blijkt ook uit haar andere betrekkingen van herboriste en imker. Daarnaast is haar moestuin de inspiratie voor de gerechten die ze samen met haar man in hun biologische huiskamerrestaurant aanbiedt. Hier zou ik wel een keer willen eten en kennismaken met de auteur!

Een prachtig vormgegeven boek, waar ik steeds in door wil lezen om nog meer kennis op te doen maar waardoor ik vooral aangezet word om zelf aan de slag te gaan!